Łukasz Linowski, GRZYWNO - zapomniana historia włocławskiego osiedla
 

OKOLICA W II POŁOWIE XX WIEKU ~ Po zniszczeniu Grzywna, na przełomie 1939 i 1940 roku Niemcy nakazali bezrobotnym rozebrać murowane pozostałości po budynkach i przeprowadzić wstępną niwelację terenu. Na wiosnę 1940 roku opisywaną okolicę przeorali ciężkim sprzętem. Następnie mniejszą część pozostawili bezużytecznie, a większą obsadzili lasem. Rozrastał się powoli, aczkolwiek przyjął się na większym obszarze dawnego przedmieścia, po dwóch stronach Alei Kazimierza Wielkiego.

Po 1945 roku omawiane okolice służyły działalności przemysłowej i usługowej. Zbudowana w latach 1920-1921 cegielnia istniała do 1972 roku, a w celu wydobycia gliny jej pracownicy znacząco rozkopali teren bliżej ulic Piaski oraz Leśna. Prawdopodobnie na początku lat 60. XX wieku część wyrobisk cegielni władze miasta przeznaczyły na komunalne wysypisko śmieci. Zlokalizowały je w rejonie między brzegami Jeziora Grzywno, ulicą Leśną i lasem. Wcześniej w podobnym celu służył teren na Słodowie. Jednak od 1959 roku mieszkańcy Włocławka mogli korzystać z odkrytych basenów kąpielowych. Znajdowały się one w sąsiedztwie wspomnianego wysypiska, co było ważnym argumentem sugerującym jego likwidację. Stąd władze miasta zadecydowały o zorganizowaniu nowego, wybierając w tym celu okolice Jeziora Grzywno. Działało tam do początku lat 80. XX wieku.

Po likwidacji wysypisko zostało przysypane ziemią oraz zabudowane Aleją Kazimierza Wielkiego i częściowo Zespołem Szkół Samochodowych im. Tadeusza Kościuszki. Pierwszy etap budowy Alei miał miejsce w latach 1978-1979, następnie do połowy lat 80. XX wieku trwały prace wykończeniowe. W 2005 roku niedaleko dawnego Grzywna zaczęła funkcjonować kontynuacja wspomnianej ulicy - Aleja Królowej Jadwigi. Z kolei Zespół Szkół Samochodowych powstał w latach 1998-2001.

Warto wspomnieć, że w okresie powojennym nadal działała kolejka wąskotorowa powstała w 1937 roku. Z czasem jednak jej znaczenie zaczęło maleć, a w 1956 roku tuż obok omawianej trakcji pojawiła się linia kolejowa szerokotorowa. W 1963 roku ówcześni właściciele infrastruktury podjęli decyzję o likwidacji wąskotorówki. Na kilkadziesiąt lat linia szerokotorowa przejęła obsługę tak zwanej dzielnicy przemysłowej Wschód. Z czasem i kolej szerokotorowa zaczęła odchodzić do lamusa. Współcześnie jej szyny leżą w niezmienionym miejscu. Przejeżdżające po nich pociągi to jednak rzadkość.

W 1955 roku obszar między Alejami Chopina i Jeziorem Grzywno, czyli najstarszą dawnego osiedla, zajęło Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych Oddział Włocławek. W czasie kilkudziesięcioletniej działalności Przedsiębiorstwo zrealizowało tam kilka inwestycji budowlanych. Zmieniło również znacząco wygląd terenu, m. in. zasypując ostatnie ślady sadzawki Żabi Skrzek. Omawiany zakład z czasem przejął inwestor niemiecki, który w 2015 roku go zlikwidował. Teren Przedsiębiorstwa kupiła firma Petrokan zajmująca się dystrybucją paliw. W najstarszej części Grzywna aktualnie znajduje się zaplecze parkingowe i składowe wspomnianej firmy.

W drugiej połowie lat 70. XX wieku władze Włocławka zaczęły myśleć o rozbudowie kompleksu, który miał łączyć funkcje rekreacyjne i sportowe. Jego lokalizację upatrzyły między Alejami Chopina, Leśną i Aleją Kazimierza Wielkiego, a więc częściowo na terenie dawnego Grzywna. Przyjęły model kontynuacji idei podjętej kilkadziesiąt lat wcześniej. Niedaleko planowanej inwestycji, przy Alei Chopina działały już stadion sportowy zbudowany w 1928 roku, hala sportowo-widowiskowa oddana do użytku w 1966 roku i kryta pływalnia ukończona w 1977 roku. Z kolei w planowanym kompleksie miały znaleźć się kolejny stadion sportowy, zespół obiektów wystawowych, usługowych, w tym gastronomicznych, otwarte baseny kąpielowe. Teren miał przyjąć formę uporządkowaną, upiększoną i zachęcającą do aktywnego spędzania czasu.

Władze miasta przewidywały, że konkretne prace przy budowie parku rozpoczną się w 1980 roku. Nieco wcześniej zleciły wyburzenie niektórych budynków przemysłowych i rekultywację terenu rozkopanego przez cegielnię. Częściowo uporządkowali go mieszkańcy Włocławka w ramach czynów społecznych. Przełom lat 70. i 80. XX wieku przyniósł jednak problemy gospodarcze, które nie sprzyjały większym inwestycjom infrastrukturalnym. W efekcie budowa parku nie rozpoczęła się i w zakładanej formie nigdy on nie powstał.

Niemniej jednak podjęta 100 lat temu idea nadania południowej części miasta funkcji rekreacyjnej i sportowej nadal żyje w aktywności samorządu. W 2002 roku zaczęła tam działać kolejna hala sportowo-widowiskowa zwana „Halą Mistrzów”. Tereny bliżej Jeziora Grzywno od końca lat 90. XX wieku zajmują boiska i korty tenisowe. Z kolei od 2020 roku media często informują o tym, że władze miasta planują rekultywację Jeziora Grzywno i okolicy, by nadać im charakter parku.

Warto również wspomnieć, że w II połowie XX wieku nastąpiły znaczące zmiany w zabudowie omawianych rejonów. Do 1939 roku Grzywno było najbardziej zaludnionym osiedlem w południowo-wschodniej części Włocławka. Dalej, na północ i wschód od niego leżały przedmieścia, o których dzisiaj już mało kto pamięta - Glinki, Kamlarka, Kempiny, Syberyjka, Grondy, Papieżka. Przeważały tam domy jednorodzinne, do rzadkości nie należały gospodarstwa rolne i ogrodnicze W późniejszym okresie w rejonie tym zaczęły przeważać bloki i wieżowce Osiedla Kazimierza Wielkiego (główne prace budowlane w latach 1974-1979) oraz zakłady przemysłowe tzw. dzielnicy Wschód (rozwijane od lat 60. do 80. XX wieku).


poprzednia strona (Odlewnia dzwonów) następna strona (Okolica w pierwszych dekadach XXI wieku)
strona tytułowa spis treści o stronie wstęp
powstanie i rozwój osiedla pacyfikacja przedmieścia miejsca pamięci o „Pamiątce z Celulozy”
  " href="http://www.lukanus.eu" target="blank"> www.lukanus.eu